БРУНО МАСАИС
Неизбежниот нов бран бегалци можеби нема друг избор освен да се упати кон Континентот
Собирите низ Кабул оваа недела се мрачни, бидејќи разговорот секогаш се враќа на истите прашања: Дали Кабул ќе падне? Кога ќе падне Кабул? И што се случува тогаш? Дали да го чекате последниот лет или останувате, дури и по затворањето на аеродромот, со надеж дека ќе одите со автомобил до Исламабад или до Ташкент?
Европејците мора да сфатат дека нов бегалски бран сега изгледа неизбежен. И иако авганистанските бегалци ја напуштаат земјата во голем број уште пред 2015 година, овој пат нема да имаат друг избор.
„Сите што ги познавам планираат да заминат“, ми рече поранешен авганистански министер. „А, јас познавам многу луѓе“. Но, не се само елитите кои се чувствуваат вака.
Едно утро, долго шетав на пазарот во Кабул, облечен во авганистанска облека. Овде можете да купите било што. Бескрајни улици, со тезги полни со електроника, облека, животни, автомобилски делови … Постарите жители ми велат дека под Талибанците, тука немало повеќе од десетина или дваесетина тезги. Овој живописен нов град, каде ќе оди?
Возејќи низ градот, веќе може да се видат внатрешни бегалци како поставуваат шатори во парковите во Кабул или пристигнуваат во главниот град со сите нивни предмети врзани за крововите на нивните автомобили. Тие бегаат од градовите на север, кои штотуку паднаа во рацете на Талибанците. Кога ќе дојде редот на Кабул, нема да има каде да се избега.
Но, каде ќе одат? Талибанците нема да ги спречат да ја напуштат земјата. Барем тоа е рана индикација од иранската граница и други места каде што Талибанците ја имаат контролата. На групата веројатно и се допаѓа идејата за отстранување на внатрешната опозиција со отворање на портите.
Пакистан најверојатно ќе има слични гледишта. Нема да им посакаат добредојде на бегалците од својот сосед, бидејќи повеќето Авганистанци што ја напуштаат земјата го сметаат Пакистан за одговорен за трагедијата што се одвива.
Што се однесува до Иран, повеќето сметки што ги видов веќе го проценуваат вкупниот број на авганистански бегалци во земјата на околу три милиони. Дипломатите во Кабул ми сугерираа дека Иран можеби е подготвен да изгради бегалски кампови на својата источна граница. Но, за тоа ќе биде потребна поддршка, а Европската унија допрва ќе преземе потег. Политички, би можело да биде тешко да се соработува тесно со Техеран. И санкциите наметнати од Америка може да го оневозможат обезбедувањето поддршка во износите што режимот ќе ги бара.
Тука е Турција, да, но и Турција го достигна својот капацитет за апсорпција. Над три милиони сириски бегалци сега ја нарекуваат Турција свој дом, а турското јавно мислење е отворено против какви било дополнителни пристигнувања, особено од Авганистан, чија култура и обичаи значително се разликуваат од турската.
Може да се види каде неизбежно води оваа криза. Страдалната поворка што го напушта Авганистан нема да има друг избор освен да се упати кон Европа.
Досега, Брисел не направи ништо за да ги спаси од кошмарот што напредува дома и продолжува да се фокусира на своите внатрешни работи. Се што се случува во Кабул исто така може да се случи и на Месечината.
Од 2015 година, Европската унија разви нов, безбедносен пристап кон своите источни граници. Оградите се кренаа речиси насекаде, па дури и дроновите се повеќе се користат за надзор. Во февруари минатата година, грчките безбедносни сили го импресионираа светот дека се подготвени да направат речиси се за да ги оддалечат бегалците. Но, дали овој пристап ќе функционира во наредните месеци?
Вистината е дека тоа не функционираше ниту претходно. Кога се појави пандемијата, бегалските текови запреа некое време. Но, тие беа обврзани да се вратат, и со обновена сила.
Дипломат во Кабул ми вели, додека пиеме чај во неговата градина: „Кога бројките се доволно високи, ништо не може да ги спречи. Дури ни тенкови“.
Друг дипломат, кој одлично владее со сите бројки и факти што пристигнуваат од границите со Иран, драматично додава: „Ова на крајот ќе стигне до Европа. И тогаш може да видиме како паѓа една влада, а потоа друга, и друга“.
Ова е можеби драматичен процут, но тој е целосно точен во една точка: Во многу европски земји, бегалската криза од 2015 година беше перцепирана како исклучителна појава, која никогаш нема да се повтори. Така настаните беа правдани пред европската јавност. Тоа беше лажна претпоставка, која сега ќе биде ставена на тест.
Дали има време да се запре трагедијата? Тоа останува да видиме. Но, за Европа, би било фатална грешка да се отфрли сегашниот момент како туѓ проблем. Падот на Кабул отвора прашања за сопствениот политички опстанок.
(Бруно Масаис е португалски политичар, политички научник, деловен стратег и автор. Тој во моментов е нерезидентен висок соработник во Институтот Хадсон во Вашингтон. Колумната е објавена во Политико.еу)
