По долгогодишно несогласување Босна и Херцеговина, Хрватска, Црна Гора, Македонија, Србија и Словенија ќе го реновираат својот поранешен заеднички павилјон во Меморијалот и музеј Аушвиц-Биркенау и ќе постават заедничка изложба на тема Холокаустот во Југославија.
Организацијата за наследство на Обединетите нации УНЕСКО во четвртокот вечерта објави дека шесте поранешни југословенски републики се согласиле да го реновираат блокот 17 на Меморијалот и музеј Аушвиц-Биркенау, нивен поранешен заеднички изложбен простор кој стоеше празен долги години бидејќи шесте земји не можеа да се договорат како треба да бидат претставени настаните од холокаустот во Југославија, пишува „Балкан инсајт“.
Договорот е направен по 14 години преговори, а генералниот директор на УНЕСКО Одри Азуле изјави дека „ја пополнува празнината, отсуството на сеќавање на местото каде што се случија овие ужаси“.
– Тоа ја покажува нашата заедничка посветеност да учиме од минатото и да ги залечиме раните на историјата која ги надминува границите и генерациите – рече Азуле на церемонијата во седиштето на УНЕСКО во Париз за објавување на договорот.
Во концентрациониот логор Аушвиц-Биркенау беа испратени околу 20.000 луѓе од нацистичко окупираната Југославија, повеќето од нив Евреи, но и Роми.
Во средината на 1960-тите беше отворена југословенска национална изложба во блокот 17 на Државниот музеј Аушвиц-Биркенау во Освиечим, Полска. Изложбата последен пат беше ажурирана на крајот на 1980-тите, непосредно пред насилниот распад на Југославија.
За време и по распадот на Југославија споменувањето на настаните од Втората светска војна стана спорно прашање меѓу нејзините наследнички републики, кои честопати различно ја толкуваа историјата за современи политички цели. Ова придонесе да нема понатамошна соработка околу изложбата во Аушвиц и југословенскиот павилјон беше затворен во 2009 година.
Српското Министерство за култура во соопштението во четвртокот рече дека договорот „предвидува заедничко финансирање на реновирањето и конзервацијата на првиот кат од блокот 17 и заедничките простории и структури што поранешните југословенски републики ги делат со Австрија“.
Договорот, исто така, предвидува „заедничко финансирање на трошоците за спроведување на заедничка постојана изложба на местото на сеќавањето на жртвите од територијата на поранешна Југославија во концентрациониот логор и логорот за истребување Аушвиц-Биркенау“.
Црногорската министерка за култура Тамара Вујовиќ рече дека „преку овој договор Црна Гора и другите поранешни југословенски републики покажуваат солидарност и посветеност на зачувување на спомените што не поврзуваат“, објави РТВ Црна Гора.
Генералниот директор на Фондацијата Аушвиц-Биркенау, Војчех Сочевица, по потпишувањето рече дека тоа е „јасен знак дека владите на шесте поранешни југословенски држави се подготвени да придонесат за меморијата и нашата одговорност кон идните генерации“.
Објавувањето на договорот се случи пред Меѓународниот ден на сеќавање на холокаустот, а деновиве во земјите од регионот се одржуваат церемонии за комеморација на жртвите.
Во петокот во Загреб делегација на хрватскиот парламент предводена од спикерот Гордан Јандроковиќ положи венец на споменикот на Мојсеј на гробиштата Мирогој, додека вицепремиерот Давор Божиновиќ го стори истото во име на владата.
– Ова е исто така момент да се потсетиме што придонесоа еврејскиот народ за хрватското општество – рече Звонимир Трокот од партијата МОСТ (Мост), кој беше дел од парламентарната делегација.
Венец беше положен и во име на Социјалдемократската партија, СДП, чиј претседател, Пеѓа Грбин, рече дека холокаустот е злосторство што „никогаш не смее да се повтори“.
– За жал, денес ја гледаме омразата што цвета во Европа и во светот. Повторно, луѓето се напаѓани затоа што се различни. Ако погледнете низ светот, бројот на луѓе кои негираат дека холокаустот воопшто се случил е застрашувачки – рече Грбин.
Во босанскиот главен град во петокот Еврејската заедница на Босна и Херцеговина и Еврејската општина Сараево исто така организираа комеморативен настан во чест на жртвите на Холокаустот. Јакоб Финци, претседател на Еврејската заедница истакна дека шест милиони Евреи загинале во холокаустот, но некои преживеале.
– Денес, и покрај годините што изминаа, имаме речиси 245.000 луѓе кои го преживеаја холокаустот. Од нив 54 живеат во нашата земја. Затоа треба, не само за живите, туку и за нас самите да се сеќаваме на тоа и да зборуваме за тоа на другите – рече тој.
